Νάσερ, Γκαμάλ Άμπντελ

(Gamal Abdel Nasser, Μπένι Moρ, Άνω Νείλος 1918 – Κάιρο 1970). Αιγύπτιος πολιτικός. Από ταπεινή οικογένεια - ο πατέρας του ήταν σχεδόν αναλφάβητος ταχυδρομικός διανομέας - δόθηκε, σε ηλικία εννέα ετών, σ’ έναν θείο του που τον πήρε στο Κάιρο. Αυτοδίδακτος, κατόρθωσε να μπει στη Στρατιωτική Σχολή, από την οποία βγήκε ανθυπολοχαγός σε ηλικία είκοσι ετών. Πολέμησε στο Ελ Αλαμέιν εναντίον των Ιταλών και των Γερμανών (1942) ως επικεφαλής ταξιαρχίας, διακρίθηκε όμως κυρίως για την ηρωική συμπεριφορά του στον πόλεμο εναντίον του Ισραήλ το 1948, οπότε τραυματίστηκε σοβαρότατα στην καρδιακή χώρα. Όταν διορίστηκε καθηγητής στη στρατιωτική σχολή, ίδρυσε το Κίνημα των ελεύθερων αξιωματικών με σκοπό να ανατρέψουν το μισο-φεουδαρχικό και διεφθαρμένο καθεστώς του βασιλιά Φαρούκ και να οδηγήσουν την Αίγυπτο στον δρόμο της κοινωνικής προόδου. Τον Ιούλιο 1952, όταν η λαϊκή δυσφορία είχε αποκορυφωθεί, ο Ν. με άλλους δέκα αξιωματικούς κήρυξαν έκπτωτη τη δυναστεία και κατέλαβαν την εξουσία. Ο αρχαιότερος και γνωστότερος από τους επαναστάτες, ο συνταγματάρχης Ναγκίμπ, ανέλαβε την αρχηγία του κινήματος, αλλά καθώς αποδείχτηκε γρήγορα πολύ μετριοπαθής, παραμερίστηκε (1954) για ν’ αντικατασταθεί από τον Ν. Οι πρώτες ενέργειες της νασερικής πολιτικής τράβηξαν προς τον νεαρό Αιγύπτιο αρχηγό τη διεθνή προσοχή. Η Μεγάλη Βρετανία υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη Διώρυγα του Σουέζ, τα τσιφλίκια δημεύτηκαν, οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες εθνικοποιήθηκαν. Το 1956, η εθνικοποίηση της Εταιρείας της Διώρυγας του Σουέζ προκάλεσε την ένοπλη επέμβαση της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας και του Ισραήλ, η οποία όμως απέτυχε με την επέμβαση της πρώην ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ Το διεθνές γόητρο του Ν. βγήκε ενισχυμένο από τη σοβαρή αυτή κρίση, ο οποίος εμφανίστηκε ως σημαιοφόρος της αραβικής εξέγερσης εναντίον του δυτικού κόσμου. Αλλά η ένωση με τη Συρία, στον χώρο της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας (1958), απέτυχε τρία χρόνια αργότερα. Τα αντιδυτικά αισθήματα στον αραβικό κόσμο τροφοδοτήθηκαν στο μεταξύ από την άρνηση των Αμερικανών να βοηθήσουν την Αίγυπτο στην κατασκευή του μεγάλου φράγματος του Ασουάν και ο Ν. - που είχε διακριθεί στο μεταξύ ως ένας από τους κορυφαίους ουδετερόφιλους - πλησίασε τη Μόσχα η οποία, αντίθετα, προσέφερε στην Αίγυπτο μεγάλη βοήθεια και τεχνικούς συμβούλους. Η ισραηλινή επίθεση και η στρατιωτική ήττα του 1967 προκάλεσαν για τον Ν. σοβαρότατη κρίση, αλλά η παραίτησή του αποκρούστηκε από τους Αιγυπτίους με μεγάλες εκδηλώσεις στο Κάιρο. Ο Ν. αφιερώθηκε τότε στην αναδιοργάνωση και στην ενίσχυση της αραβικής ενότητας. Στο δύσκολο αυτό έργο διέθεσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Πέθανε την ημέρα ακριβώς που υπογράφηκε στο Κάιρο η συμφωνία μεταξύ του βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης, συμφωνία που τερμάτισε την αιματηρή σύγκρουση του Σεπτεμβρίου 1970. Με το όνομα του Ν. συνδέονται εξάλλου και η θέσπιση νόμων που οδήγησαν στην ουσιαστική διάλυση των ξένων παροικιών της Αιγύπτου. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ (1918-1970) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες του σύγχρονου αραβικού κόσμου.